«Με ιδιαίτερη συγκίνηση γυρίζω στον τόπο μου έπειτα από πενήντα ολόκληρα χρόνια απουσίας, αναπολώντας το παρελθόν, απολαμβάνοντας την ιδιαίτερη αυτή στιγμή του παρόντος και κάνοντας σχέδια μαζί σας για το μέλλον.» με αυτά τα λόγια ο Ζαχαρίας Πορταλάκης προλόγισε τον έντυπο κατάλογο της έκθεσης με τίτλο «Οι εικόνες της Συλλογής Ζαχαρία Πορταλάκη | 15ος-20ος αιώνας» που κυκλοφόρησε από την Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών το 2015. Η μόνιμη αυτή έκθεση του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης, η οποία εγκαινιάστηκε τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, περιλαμβάνει εξήντα πέντε εικόνες μεταβυζαντινής τέχνης από έναν ευρύ γεωγραφικό χώρο –την Κρήτη, τα Επτάνησα, την ηπειρωτική Ελλάδα, τα Βαλκάνια και τη Ρωσία–, γενναιόδωρη προσφορά του κρητικού συλλέκτη προς την Ε.Κ.Ι.Μ., ως εκπλήρωση της επιθυμίας του να προσφέρει ένα σημαντικό κομμάτι της συλλογής του στην ιδιαίτερη πατρίδα του.

Όμως, η συνεργασία του Ζαχαρία Πορταλάκη με την Ε.Κ.Ι.Μ. και το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης δεν περιορίστηκε στη δωρεά αυτή. Στην ίδια χρονιά, το 2015, έχει την αφετηρία του ένα πολυετές εκθεσιακό πρόγραμμα με έργα από τη Συλλογή Σύγχρονης Τέχνης του Ζαχαρία Γ. Πορταλάκη. Μέχρι στιγμής στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης έχουν διοργανωθεί τέσσερεις τέτοιες εκθέσεις:

Θεότητα, (α)συνέχεια με αντιπροσωπευτικά έργα των πρωτοπόρων καλλιτεχνών Κωνσταντίνου Παρθένη, Γιάννη Τσαρούχη, Χρήστου Καπράλου και Θεόδωρου Στάμου της περιόδου 1950-1990 (3 Οκτωβρίου 2015-31 Ιανουαρίου 2017).

Διάλογος με το Αόρατο του Γιάννη Σπυρόπουλου με έργα του σπουδαίου καλλιτέχνη από τη Συλλογή Σύγχρονης Τέχνης του Ζαχαρία Πορταλάκη και ένα έργο από το Ίδρυμα Γιάννη & Ζωής Σπυροπούλου (18 Μαρτίου 2017-3 Μαρτίου 2018).

ΤΕΡΑΤΟΛΟΓΙΕΣ. Από την Ιστορία του Ανθρώπου, με έργα του πρωτοπόρου ζωγράφου του 20ού αιώνα, Διαμαντή Διαμαντόπουλου (17 Μαρτίου 2018-3 Μαρτίου 2019).

Και η τρέχουσα έκθεση Αλέξης Ακριθάκης | Εν κινήσει, που είναι αφιερωμένη στον ανατρεπτικό καλλιτέχνη για τα 25 χρόνια από τον θάνατό του (16 Μαρτίου 2019-1 Μαρτίου 2020).

Τόσο η μόνιμη έκθεση των φορητών εικόνων όσο και οι περιοδικές εκθέσεις σύγχρονης τέχνης συνδυάζονται, όπως κατά κανόνα συμβαίνει στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, με εκδόσεις καταλόγων των εκθέσεων, εκδηλώσεις λόγου, προβολές, ξεναγήσεις, προσφορά εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε παιδιά αλλά και μεγαλύτερους. Ο συνδυασμός αυτός αντανακλά έμπρακτα το κοινό όραμα του Ζαχαρία Πορταλάκη και της Ε.Κ.Ι.Μ. για διάχυση της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας στο φιλότεχνο κοινό της Κρήτης.

Η Ε.Κ.Ι.Μ. αισθάνεται βαθιά ικανοποίηση για την απονομή του «Βραβείου Ηθικής Τάξεως» του Δήμου Ηρακλείου στον Ζαχαρία Πορταλάκη, ως αναγνώριση της πολυσχιδούς προσφοράς του. Η τελετή απονομής θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο, 9 Νοεμβρίου 2019, ώρα 20:00΄, στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου και θα συνδυαστεί με τα εγκαίνια έκθεσης έργων τέχνης από τη Συλλογή Πορταλάκη. Το Βραβείο θα επιδώσει ο Δήμαρχος Ηρακλείου Βασίλης Λαμπρινός, ενώ για την προσωπικότητα του συλλέκτη θα μιλήσει ο Αλέξης Καλοκαιρινός, πρόεδρος της Εταιρίας Κρητικών Ιστορικών Μελετών.