Ομιλία-μάθημα του καθηγητή Γενικής Γλωσσολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης Αλέξη Καλοκαιρινού, Πρόεδρου του Διοικητικού Συμβουλίου της Εταιρίας Κρητικών Ιστορικών Μελετών, με θέμα Γλώσσα και κοινωνικότητα. Εξελικτικές υποθέσεις για την αρχιτεκτονική της νόησης στον Homo sapiens, την Τετάρτη 19 Δεκεμβρίου 2018, ώρα 16:00΄, στην αίθουσα πολιτισμού Γιάννης Τσαμπαρλάκης του Μουσείου Ιατρικής Κρήτης, στο πλαίσιο του κύκλου διαλέξεων με γενικό τίτλο «Ιατρική και Επιστήμες του Ανθρώπου». Η είσοδος για το κοινό θα είναι ελεύθερη.

Περίληψη της ομιλίας-μαθήματος

Η γλωσσική επικοινωνιακή συμπεριφορά είναι μέρος της κοινωνικής συμπεριφοράς του ανθρώπινου είδους. Η γλώσσα και η κοινωνικότητα αποτελούν παραδοσιακά αντικείμενα των ανθρωπιστικών σπουδών και των κοινωνικών επιστημών. Η ανάπτυξη των θετικών επιστημών, με τη λεγόμενη μαθηματικοποίηση της φύσης από τον 17ο αιώνα και ύστερα, προκάλεσε ένα επιστημολογικό ρήγμα που σταδιακά βάθυνε τόσο ώστε, στους περισσότερους στοχαστές και μελετητές της σύγχρονης εποχής, η ενοποίηση της γνώσης να φαίνεται αδύνατη: Οι θετικές επιστήμες και οι κοινωνικές επιστήμες ανέπτυξαν ασύμβατες μεταξύ τους μεθόδους πάνω σε ασύμπτωτες μεταξύ τους αρχές.

Στο μάθημα αυτό θα προσκομίσουμε οπτικές για τη ανθρώπινη γλώσσα και την ανθρώπινη κοινωνικότητα που επιχειρούν να γεφυρώσουν το χάσμα αυτό, ξεκινώντας από την υπόθεση ότι τόσο η γλωσσική συμπεριφορά όσο και, ευρύτερα, η κοινωνική συμπεριφορά έχουν τις βάσεις τους στη νοητική βιοδομή του Homo sapiens sapiens. Θα προσπαθήσουμε να ιχνηλατήσουμε τη γενεαλογία των συνεργατικών αυτών συμπεριφορών στη βιολογική εξέλιξη του είδους και θα συζητήσουμε την εμβέλεια της δαρβινικής θεωρίας στην επικράτεια των χαρακτηριστικά ανθρώπινων κοινωνικών φαινομένων, όπως δοκιμάζεται στον 21ο αιώνα από σχολές της βιολογικής σκέψης που διαδέχτηκαν την κοινωνιοβιολογία (sociobiology). Στο πλαίσιο αυτό θα συζητήσουμε για την εξέλιξη της γλώσσας, της νοανάγνωσης (mindreading), των κοινωνικών αισθημάτων, και της κανονιστικότητας (normativity) που βρίσκουν τη θέση τους στη νόηση του νευροανατομικά σύγχρονου ανθρώπου και στη συλλογική ύπαρξη των ανθρώπινων κοινωνιών.